Kultura góralska

Polskie góry to miejsce, które na tle innych regionów etnograficznych, wyróżnia się stałym kultywowaniem folkloru. Nie jest to folklor wyuczony i sztucznie podtrzymywany, lecz w naturalny sposób przekazywane kolejnym pokoleniom.  Co więcej folklor góralski jest kultywowany na co dzień, nie tak jak w przypadku innych regionów, gdzie folklor jest jedynie „odkurzany” na święta i uroczystości.  W Polsce Górali dzieli się na kilka grup, różnice pomiędzy tymi grupami możemy dostrzec w strojach ludowych oraz w gwarze. Największym centrum folkloru góralskiego jest Zakopane.  Odwiedzając to miasto, na każdym kroku możemy spotkać takie elementy folkloru jak: stroje, gwara i kuchnia.

Stroje góralskie – stroje spiskie, orawskie, podhalańskie

Każda grupa górali może poszczycić się własnym strojem ludowym. Obecnie najbardziej znanym strojem góralskim jest strój podhalański. Wśród licznie zachowanych strojów mamy również strój Górali Żywieckich czy strój Górali Beskidu Śląskiego. Mniej znane są stroje Spiskie czy strój Orawski. To właśnie mnogość strojów góralskich, najlepiej odzwierciedla bogactwo folkloru góralskiego.

Opis męskiego stroju odświętnego

Góral nosi płaski czarny kapelusz z filcu, którego główkę otaczają muszelki zwane kostkami naszyte na czerwoną wstązkę. Białą lnianą koszulę z szerokimi rękawami zdobi przy szyi metalowa spinka przystrojona łańcuszkami i koralikami. Góralskie spodnie, czyli portki szyte z białego płótna, mają rozcięcia w pasie i u dołu nogawek. Wzdłuż nogawek biegną lampasy z kolorowego sznurka, dół spodni zdobią pomponiki, a górę - barwny haft zwany parzenicą. Noszony na spodniach skórzany pas bacowski jest bogato zdobiony wyżłobieniami, metalowymi ćwiekami i guzami. Kierpce, szyte ze skóry, przywiązuje się do nóg rzemykami zwanymi nawłokami. Cucha, zarzucana na ramiona jak peleryna, jest okryciem wierzchnim. Zdobi ją wielobarwny haft, rozmaite aplikacje, obszyte tasiemką boki oraz czerwona wstążka, służąca do wiązania. Uzupełnieniem stroju jest laska z toporkiem - ciupaga.

Opis damskiego stroju odświętnego

Nakryciem głowy jest kolorowa chusta zwana szmatką. Wiosną i latem dziewczyna chodzi z odkrytą głową, wplatając we włosy kwiaty dla ozdoby. Na batystową koszulę, ozdobioną białym haftem i kryzką, wkłada aksamitny gorset podszyty płótnem i wyszywany barwnym haftem. Wstążka służąca do sznurowania gorsetu jest długa, najczęściej czerwona, związana na dole w kokardę. Jej długie końce swobodnie spływają na spódnicę uszytą z tybetu, którą zdobi kwiecisty motyw ułożony w koronę. Pod spódnicą dziewczyna nosi białą halkę zwaną fartuchem, na nogach kierpce, a na szyi sznury czerwonych korali.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Gwara góralska – język góralski używany na co dzień

Gwara góralska jest bardzo specyficzna, wyróżnia się połączeniem dialektu polskiego i naleciałości słowackich i bałkańskich.  Gwara ta charakteryzuje się akcentowaniem pierwszej sylaby oraz  wymawianiem głosek  cz, sz, ż, ch jako c, s , z, k.  Zachowanie archaizmów staropolskich w gwarze góralskiej ora w mowie potocznej, może doprowadzić do ciekawej sytuacji. Rozmówca nieznający tego  języka i słuchający rdzennego górala, może odnieść wrażenie, że rozmawia z obcokrajowcem.

Tradycje tańców góralskich, wywodzą się w dużej mierze ze zwyczajów pasterzy wołoskich. Dlatego tańce góralskie to przede wszystkim tańce męskie, które mają na celu pokazanie siły i zręczności tancerzy. W trakcie wykonywania tańca, Góral miał za zadanie okazać swoje umiejętności i tym samym olśnić partnerkę. Specyfikacja tańców góralskich, sprawiła, że rola kobiety w tańcach jest niewielka często dekoracyjna. Głównymi tancerzami są mężczyźni, co mocno  uwidacznia się w trakcie tańczenia zbójnickiego.

Kapela góralska składała się głownie z czterech grajków. Najważniejszym z nich był tzw. pryma.  Jako prowadzący miał za zadanie dobór muzyki, którą następnie odgrywał na skrzypcach. Sekunda są to drugie skrzypce, muzyk grający sekundę miał za zadanie uzupełnić lukę powstającą pomiędzy prymą a basami. Dla wygody skrzypek opierał skrzypce o klatkę lub bark, co ułatwiało mu grą na niższych strunach. Basy z budowy podobne są do małego kontrabasu. Według muzyków góralskich jest to instrument na którym najłatwiej jest się nauczyć grać.

Tradycyjna kuchnia góralska to przede wszystkim niepowtarzalny smak, który nie zmienia się od wieków. W kuchni góralskiej bazuje się głownie na ziemniakach, kwaszonej kapuście, bundzu i oczywiście oscypku. Istotną tradycją, która przetrwała w regionie Zakopanego jest kiszenie kapusty, którą układa się w beczkach, wyłożonych liśćmi a następnie ugniata się ją boso.

Dzięki swojej odrębności i podtrzymaniu rodzimych tradycji, folklor góralski jest ciekawą atrakcją turystyczną. Dzięki niezwykłemu klimatowi, Polskie Góry przyciągają turystów, nie tylko z całej Polski, ale również z różnych zakątków świata. Warto pielęgnować i rozpowszechniać folklor góralski.

Zobacz również: | Zakopane | Bukowina Tatrzańska | Białka Tatrzańska | Nowy Targ | Kościelisko |

Zobacz również: | Folklor ludowy |

    (do góry strony)

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

"W Wielkopolskim Rogalinie trzy dęby tj. Lech Czech i Rus dumnie prezętują swą okazaość. Legda z Nimi zwązana mwi o trzech słowiańskich książętach którzy w pobliskich borach osaczyli potężnego rogacza. Stąd też nazwa miejscowości "

Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski.

Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski.